Moslimcartoons

Je mocht deze week geen televisie of radio opzetten of geen krant opendoen of het ging over de befaamde Deense cartoons over profeet Mohammed. En nu mag je ook al niet meer naar deze blog surfen of het is ook al van dat. Tja, het is toch ook wel het nieuws van het moment. En de sensatiepers zal dit verhaal wel goed smaken want koppen die rollen op redacties, dreigende ontvoeringen van Europeanen, discussies of de cartoons nu al dan niet mochten, ambassades die in brand worden gestoken, .... Wie had dat nu gedacht dat een cartoon nog eens voor een miniclash der culturen zou zorgen?

Mogen er cartoons worden gemaakt over Allah, Mohammed of de islam? In onze Westerse cultuur zal de meerderheid zeker en vast ja zeggen. Geen kat die nog opkijkt als er een komiek vandaag tegen de schenen van de kerk, katholieke symbolen of de paus schopt. Maar in de islamwereld ligt zoiets blijkbaar nog heel gevoelig. Daar mogen er geen afbeeldingen van de profeet Mohammed gemaakt worden, laat staan spotprenten en cartoons die hem met terrorisme doen liëren. Daar zitten de mensen volgens mij nog met hun voeten vast in de religieuze kleigrond en de religieuze leiders doen er alles aan opdat hun voeten daar vast zouden blijven inzitten. In onze Westerse wereld hebben een Verlichting gehad die ervoor heeft gezorgd dat politiek en religie van elkaar werden gescheiden en dat de mensen zich ook uit de religieuze kleigrond heeft kunnen loswrikken. Al heeft dit ook nog een hele lange tijd geduurd. Als ik bijvoorbeeld deze week nog hoorde hoeveel protest Urbanus' hit Bakske vol met stro had veroorzaakt of de rubriek Koken met Jezus tijdens het Peulengaleis, moeten we zelf ook zeggen dat ook in onze contreien het lachen met bepaalde religieuze symbolen ook nog niet altijd even hartig wordt onthaald.

Ondertussen wordt deze hetze rond de cartoons gebruikt door bepaalde mensen om nogmaals te duiden op het feit dat de islam dringend toe is aan zijn Verlichting. Zoiets is natuurlijk wel waar, maar men kan naar mijn mening niet verlangen dat dit zomaar van de ene dag op de andere dag gebeurd. Europa is zelf ook niet de nacht ingegaan als katholiek continent en de ochtend daarop bevrijd van de religieuze macht. Bovendien heeft het ook lang geduurd vooraleer de kerkelijke macht echt verdween in de steden en dorpen. Politiek werden kerk en staat al lang voordien gescheiden, maar in vele dorpen is de pastoor toch nog heel lang één van de belangrijkste personen geweest. Dus ik vind dat we niet ineens moeten gaan verwachten dat wanneer de islam zijn Verlichting heeft gehad dat er ineens geen moslimfundamentalisme gaat zijn of dat er dan ineens meer democratie gaat zijn. Wat we met dit conflict en vorige conflicten leren, is dat godsdienst een heel essentieel onderdeel uitmaken van de mensen in de islamwereld. Iets wat wij ondertussen in onze Westerse wereld niet meer echt kennen (alhoewel, wie de situatie in Amerika volgt, zal moeten toegeven dat godsdienst daar terug een grotere rol op de samenleving begint te krijgen).

Ikzelf ben nog niet in de islamwereld geweest, ben ook geen kenner en ook niet qua Europese geschiedenis, maar ik denk dat godsdienst pas aan belang is beginnen te verliezen toen de mensen het goed begonnen te hebben. Toen er welvaart kwam, ze werkzekerheid hadden, ze zeker waren dat er brood op tafel kon komen, ze een deftig dak boven hun hoofd hadden, .... Zolang dat dit niet het geval was, zorgde godsdienst voor een bepaalde zekerheid in hun leven. En niet alleen een zekerheid, ook een hoop op een beter leven. En was het niet op de aarde, dan zeker en vast in de hemel. Wie kijkt naar de islamwereld op beelden die ons via de televisie bereiken, moet vaststellen dat de mensen daar nog niet die zekerheid hebben. En ik heb dan ook het gevoel dat een deel van de mensen daar hopen dat ze door naar de koran te leven een beter leven zullen krijgen. De koran beschermt hem tegen het onbekende van bijvoorbeeld onze Westerse cultuur. Een aanval op die beschermde omgeving zoals met die spotprenten kunnen dan inderdaad zorgen voor protestacties en woede.

Maar dat dit zo erg zou escaleren zou eigenlijk niet mogen. Maar het gaat bij die acties al lang niet meer over de kern op zich, namelijk de cartoons. De escalatie heeft een politieke voedingsbodem. De religieuze leiders gebruiken hun macht om de volgelingen duidelijk op te hitsen en zo hun eigen macht te behouden, terwijl een deel van de politieke leiders dit voorval zeker en vast ook gebruikt om de publieke opinie van andere zaken af te houden. Bij zulke incidenten, waarbij de cartoons zeker kwetsend overkomen voor de islamwereld, moeten de leiders toch vooral oproepen tot kalmte. Ze hebben het recht om de cartoons te veroordelen en mogen zeker woedend zijn over de cartoons, maar wat hopen ze eigenlijk te bereiken met het feit dat men de bevolking toelaat om een consulaat in brand te steken? Niet alleen een signaal geven aan de buitenwereld om zich respectvoller op te stellen tegenover hun cultuur (ik denk het niet, want ze bekomen duidelijk dat beide kampen nog feller tegenover elkaar komen te staan), maar ook een signaal aan hun eigen bevolking om zelf niet al te veel in vraag te stellen en mooi volgens hun regeltjes te blijven leven?

Maar om terug te komen op de kern van de zaak, mogen we nu nog cartoons over de islam maken? Ikzelf blijf nog steeds van wel vinden, maar ik denk dat je als cartoonist, komiek, schrijver, ... ook rekening moet houden met hoe de islamwereld zelf tegenover deze problematiek staat. Ik vind dus dat er grenzen moeten getrokken worden en dat je niet nog meer olie op het vuur moet gooien door te provoceren. We moeten dus respect tonen voor hun cultuur, maar aan de andere kant is het ook duidelijk dat zij respect moeten tonen voor onze cultuur. In onze cultuur is het toegelaten dat we met al eens mogen lachen met Jezus of God. En dan doen wij dat niet altijd om bepaalde mensen te kwetsen, maar om de zaken te leren relativeren. Dit incident bewijst dat de samenwerking tussen de Westerse en de islamwereld niet gemakkelijk zal verlopen, maar dat beiden partijen water bij hun wijn moeten doen. Ik vermoed dat niemand zit te wachten op een wereld die in twee verdeeld wordt en waar de ene de andere argwanend blijft bekijken. Al zullen sommige leiders het liever wel zo hebben zodat de macht bij hen blijft.