Wie heeft God nodig als er biologie is?

Eén van mijn lievelingsjournalisten van Knack is zeker en vast Dirk Draulans. De man weet altijd van die boeiende artikels over de biologie te schrijven. Ik hield een paar jaar terug ook erg van zijn rubriek in De Laatste Show, waarin hij het vooral had over de dierenwereld. De mens weet alles op een heel verstaanbare en aangename manier uit te leggen. En altijd komt zijn uitleg op hetzelfde neer: de dingen gebeuren omdat alles de drang heeft om te blijven overleven en zich voort te planten. Of gedragingen van de dag van vandaag vinden hun oorsprong in de gedragingen van de prehistorie.

Zo legde hij vorige week nog uit waarom mannen heel anders gaan winkelen dan vrouwen. Als mannen bijvoorbeeld een hemd nodig hebben, gaan ze doelbewust naar één bepaalde winkel en kopen ze daar meteen een voorraadje. Vrouwen daarentegen hebben een hele middag nodig om te gaan winkelen en schuimen de ene na de andere winkel af. De oorsprong van dit gedrag ligt al eeuwenlang vast in onze genen en vloeit voort uit de manier waarop mensen in de prehistorie moesten overleven. Mannen gingen op jacht en kozen daarbij die plekken uit waar ze hoopten dat ze het meeste konden vangen. Vrouwen bleven echter in de nabijheid van het kamp en scanden systematisch het hele gebied af en verzamelden ondertussen alle vruchten en wortels. Vrouwen de dag van vandaag blijven verzamelaars en blijven de winkels scannen op zoek naar al datgene wat nuttig kan zijn. Mannen daarentegen blijven in de winkeljacht nog echte jagers die doelgericht naar die plaatsen gaan we ze hopen te vinden wat ze nodig hebben.

In feite vind ik dat schitterend, dat alles kan uitgelegd worden via de biologie. Ik sta daar zelfs soms een beetje versteld van. Zoals dat winkelgedrag. OK, je weet dat mannen niet graag gaan shoppen of toch niet op de manier waarop vrouwen dat doen, maar je staat er eigenlijk weinig bij stil hoe dat dit komt. En dit is maar één voorbeeld. Er zijn zoveel dingen die uitgelegd kunnen worden door de biologie. Bijvoorbeeld waarom er in de mensencultuur een grote rol is toegelegd voor de vader, terwijl dit in de natuur zo weinig voorkomt. Of waarom mannen meer zaad ejaculeren als ze naar een pornofilm zien waarin twee mannen tegelijkertijd één vrouw verwennen. Of waarom mensen maar vier jaar lang echt verliefd zijn op hun partner.

Sommige mensen zijn kwaad op Dirk Draulans omdat hij volgens hun zoveel magie van het leven wegneemt. Zoals dat feit dat echte liefde maar 4 jaar lang duurt. Vele mensen weigeren dit te geloven. Maar zelf vind ik dat de ene magie vervangen wordt door een andere magie. Een magie van hoe de wereld echt in elkaar zit. Een magie van genen, DNA, overlevingskracht. Het scheppingsverhaal van God is zeker een mooi verhaal, maar het verhaal van de biologie is zeker zo mooi en eigenlijk zelfs mooier. En interessanter. Het natuurspel is van zo’n ongrijpbare magie dat het je verbluft kan laten staan. Neem bijvoorbeeld het feit dat men ontdekt heeft dat bepaalde planten in duinachtige gebieden met elkaar kunnen communiceren en zo elkaar kunnen waarschuwen dat er een andere vijandige plant hun plaats wil innemen. En dat ze zich zo tegen die vijandige plant kunnen wapenen door actiever hun wortels in het duinenzand te vestigen. En dit alles om hun voortbestaan te vrijwaren.

Het feit dat ze er zoveel dingen verklaard kunnen worden door de biologie maakt voor mij niet dat het leven ineens minder magisch is geworden. Want als je kijkt wat een unieke positie de mens in de wereld inneemt, maakt dat we toch heel bijzonder zijn. Bovendien blijft er toch nog altijd genoeg fantasie over voor de onverklaarbare dingen. Waarom hebben we zo’n grote overlevingsdrang? Waarom willen we ons zo persé voortplanten? Ik vind dan ook dat de godsdienst de biologie niet moet verketteren. Heel wat dingen die zij hebben verkondigd, wordt door de biologie inderdaad weerlegd. Maar in plaats van het buiten te houden, zouden ze de huidige kennis beter omarmen en verder vragen blijven stellen bij ons bestaan. Ik vind niet dat de biologie God dood heeft gemaakt. De biologie heeft er alleen voor gezorgd dat we een nieuwe definitie moeten maken van God. Dat we er een andere beeldvorming moeten over maken. God heeft de aarde of de mens niet geschapen, we zijn door bepaalde chemische en biologische reacties per toeval ontstaan en zijn van kleine organismen geëvolueerd naar de mens. Maar ondertussen hebben we ook een geweten, een moraal, een bewustzijn gekregen. En dat maakt ons uniek. En wanneer we trachten een goed mens te zijn, ons echt bewust te zijn van onszelf, trachten onze moraal te overstijgen, komen we in een speciale toestand terecht. En die speciale toestand wordt gesymboliseerd door God. Bovendien zorgt de biologie ervoor dat God een ander filosofisch inzicht moet krijgen. De vraag is nu niet meer: “waarom zijn wij op aarde gezet?” Maar: “waarom zouden wij op deze wereld verder blijven leven en welke betekenis willen wij geven aan de overlevingsdrang?”