DNC - Meesterwerk zonder pretenties

In onze hedendaagse mediamaatschappij is het gemakkelijk woorden in de mond te nemen zoals "meesterwerk" en "historisch". Maar als er een label op Obama’s acceptance speech van deze nacht gekleefd moet worden dan is het wel dat het om een politiek meesterwerk ging. Hoogleraar Bart Kerremans was onder de indruk van de speech van Obama.

Of het ook historisch was, heeft Obama duidelijk in het midden willen laten. En precies dat heeft het mee tot een meesterwerk gemaakt. Geen pretenties dus waarin Obama’s bijzondere levensverhaal als een nauwelijks verholen aanspraak op het Witte Huis werd voorgesteld, maar wel een verhaal dat beklemtoonde hoe “gewoon” zijn leven eigenlijk is geweest en dat daardoor gemakkelijk gekoppeld kon worden aan de problemen waarmee de gewone Amerikaan regelmatig te maken krijgt.

Het was een toespraak dus, waarin Obama een groot inlevingsvermogen voor het gewone leven van elke dag toonde en waarin vrijwel elke Amerikaan zich kan in herkennen. Wat te zeggen van de beklijvende verwijzing naar zijn door kanker geteisterde moeder die vanp haar sterfbed met haar verzekeringsmaatschappij in discussie moest gaan over de medische behandelingen die al of niet zouden worden gedekt? De meeste Amerikanen kunnen zich zonder probleem inbeelden dat ze op zekere dag in een soortgelijke situatie terecht kunnen komen. En het hoeft dan niet per se over kanker te gaan.

Tegelijkertijd schoof Obama een hele reeks concrete voorstellen naar voren die inspeelden op thema’s die de Amerikanen in eerste orde bezighouden, zoals gezondheidsverzekering, belastingen, pensioen, werkzekerheid en onderwijs. Daarmee gaf hij een antwoord op de groeiende kritiek dat hij met zijn mooi verwoorde politieke boodschap van partijoverschrijdende samenwerking in Washington DC niet had kunnen aangeven welk beleid hij zou voeren eens hij in het Witte Huis zou zijn terechtgekomen. Een kritiek dus van mooie verpakking maar weinig inhoud, van veel (en prachtig) geblaat maar weinig wol.

Die kritiek werd vannacht van tafel geveegd. Maar Obama deed meer. Hij kaartte een aantal zaken aan waar Democratische presidentskandidaten doorgaans liever over zwijgen en stelde ze voor als zaken waar mensen met principieel uiteenlopende standpunten tot gelijklopende praktische oplossingen kunnen komen.

En zo hoorden we Obama thema’s zoals abortus, wapenbezit en homohuwelijk aansnijden en dat zonder schroom en zonder twijfel, met de blik recht op de camera gericht. Je kan moeilijk op een betere manier je vermogen tot presidentieel leiderschap tonen. Ook ging hij zonder blikken of blozen in op de grenzen die hij ziet in de de rol die de overheid in de maatschappij met spelen en op het belang van individuele verantwoordelijkheid en inzet. Bij middle class America slaat zoiets aan. En het getuigt van durf wanneer het uit de mond van een Democratische presidentskandidaat komt.

Als klap op de vuurpeil ging Obama ook regelrecht in tegen de verwijten die hem de laatste weken vanuit McCains campagne waren gemaakt: zijn vedettestatus, zijn twijfelachtige patriottisme en zijn gebrek aan ervaring om als opperbevelhebber van de Amerikaanse strijdkrachten op te treden. Het eerste werd gecounterd door de verwijzing naar zijn levensverhaal als alles behalve dat van een vedette.

Het tweede werd aangepakt door de stelling dat de VS af moet van de idee dat meningsverschillen meteen moeten leiden tot verdachtmakingen over persoonlijkheden en patriottisme en dat geen enkele politieke partij het monopolie over patriottisme kan claimen. Het derde werd weerlegd door McCains beoordelingsvermogen in vraag te stellen met betrekking tot Irak en Afghanistan, dat laatste dan in het kader van de vruchteloze zoektocht naar Osama bin Laden.

Maar los van al deze aspecten is Obama er met de aanpak van zijn speech in geslaagd een grote fout te voorkomen: door het groots opgezette en ongewone kader - een acceptance speech voor een vol stadium op de 45e verjaardag van Kings “I have a Dream” toespraak - de indruk te wekken dat hij aanspraak kan maken op het Witte Huis omdat hij op dezelfde lijn kan worden gezet met iconen zoals John F. Kennedy en Martin Luther King. Die indruk gaf hij deze nacht niet. Het was eerder het verhaal van een kandidaat die zegt: "Hier zijn mijn ideeën, hier zijn mijn plannen. Ik geloof dat ze de VS vooruit kunnen helpen. Het gaat niet over mij maar over die ideeën. Ga je ermee akkoord, stem dan op mij en ik zal alles doen om ze waar te maken." Geen aanspraak dus op dat Oval Office maar wel een toespraak waarin Obama heeft willen aangeven dat hij beseft dat hij voor elke stem zal moeten strijden. Dat heeft hij voortreffelijk gedaan. Een meesterwerk dus, maar zonder pretenties.

Bart Kerremans is hoogleraar aan de KU Leuven
Bron: www.deredactie.be