Het begin van de val

Yves Leterme stond op 10 en 11 juni nog feestvierend op alle mogelijke tafels en genoot van zijn triomf. Alleen heeft die triomf hem sinds dan nog geen windeieren gelegd. Integendeel zelfs, hij laat zich vanaf dan betrappen op arrogant gedrag en wordt van alle kanten belaagd. Vooral van Waalse kant, maar de lezersbrieven deze week in de Vlaamse kranten logen er ook niet om. Ook aan Vlaamse kant begint de druk toe te nemen op de politieke wonderboy van de laatste jaren. En hij kan niet echt antwoord geven op die immense druk. Is dit het begin van de val van Leterme nog voor hij zich federaal heeft mogen bewijzen?

Ik heb het hier al eerder eens gezegd. Ik ben geen grote fan van de heer Leterme. Tuurlijk was ik in het begin gecharmeerd door zijn goed bestuur-politiek. Je voelde langs alle kanten dat paars-groen en later paars wel een aantal positieve dingen in gang hebben gezet, maar voor elk succes stonden er ook een paar missers tegenover. Zo voelde je dat de werking van justitie, begroting en vooral financiën de wensen overliet. Een ijzersterk merk als goed bestuur was een deugd in tijden van zichtbare erosie van een aantal systemen. Maar beetje bij beetje begon het positieve beeld van Leterme zelf af te brokkelen. Hij is natuurlijk een politicus en een politicus wil nu eenmaal macht. En beetje bij beetje knaagde die machtslust aan de geloofwaardig van Leterme. Of toch bij mij, want bij de pers en bij het overgrote deel van Vlaanderen kon en kan Leterme weinig verkeerd doen. En ik heb ook al eens hier geschreven: met de 0110-concerten heeft Leterme het bij mij helemaal verbrod door zich afzijdig van de concerten te houden en ze zelfs eerder te veroordelen in plaats van te steunen in de hoop de Vlaams Belang-stemmers niet voor het hoofd te stoten. Een laffe daad op dat moment van iemand die duidelijk wel meer bekommerd was om zijn postje dan over het sterke signaal dat die dag werd gegeven. En sinds die dag wordt mijn wantrouwen tegenover de man met de dag groter en groter.

Maar de laatste tijd wordt er echt geknaagd aan zijn status. Hij won de verkiezingen glorieus, maar het zit hem sinds dan niet mee. De verkiezingsuitslag maakte de dingen ingewikkeld en Leterme kan de knoop maar moeilijk ontwarren. Zo moeilijk zelfs dat hij slachtoffers maakt. Als we de geruchten mogen geloven stuurde hij Dehaene in de arena om nadien zich met alles te bemoeien en te doen alsof hij het beter kon. Dat hij het dan maar zelf probeert, was de reactie van Dehaene in zijn typische stijl op de arrogantie van Leterme. Alleen valt het duidelijk niet mee om het zelf te doen. Zijn formatienota werd nergens goed onthaald en lokte bij iedereen kritiek uit. Bovendien was het allemaal maar weinig inspirerend. Niet moeilijk natuurlijk als we terug de geruchten mogen geloven. Die zeggen dat Leterme als formateur eerder een notaris is die de dingen noteert zonder dat hij zelf dingen in beweging zet of er de stemming in brengt. Daarom ook waarschijnlijk dat de onderhandelingsgesprekken zo stroef verlopen. Ze schieten traag op en het is allemaal zonder veel enthousiasme en met veel wantrouwen tussen de partijen onderling. Bovendien blijft het allemaal een beetje vaag. Een paar principeakkoorden die wel een richting aangeven, maar weinig concreets zijn. En dan moet het moeilijke communautaire hoofdstuk nog aan bod komen.

En er was dan natuurlijk nog zijn uitschuiver tijdens de Nationale Feestdag toen hij de Marseillaise zong in plaats van de Brabaçonne. De golf van kritiek die er toen losbarstte en zeker aan Vlaamse kant verbaasde mij echt. Hij wordt zo altijd op handen gedragen en nu stond de hele week de krant vol met pagina’s lezersbrieven die zich niet positief uitlieten over hem. Een kans van zijn tegenstanders om hem te pakken en hem extra druk te bezorgen? Misschien wel, maar ik was toch verbaasd om zo weinig reacties te lezen die het opnamen voor hem. Nu, die uitschuiver is eigenlijk niets meer dan een dom voorval dat omwille van de Waalse pers kon uitgroeien tot een relletje in plaats van een faits divers te blijven. Toch ontluikte de rel een wel heel arrogante kant van Leterme. Want hij zei voor de VTM-camera’s dat degene die hem nu aanvielen moesten aanpassen want hij zou hen vroeg of laat wel de rekening presteren. Een ware kinderachtige bedreiging van een mogelijke eerste minister die natuurlijk extra olie op het vuur gooit van de slechte relaties met de Waalse pers.

En met die Waalse pers zie ik het niet zo meteen meer goed komen. Men wantrouwt elkaar en men is niet beschaamd om dat zichtbaar tentoon te spreiden. Zo waren de vragen van de Waalse pers wel zeer grof toen ze hem ronduit vroegen wanneer hij ermee ging stoppen. Alleen heeft Leterme dat wantrouwen natuurlijk voor een groot deel aan zichzelf te danken. Hij liet zich in het verleden niet positief uit over Wallonië en noemde hen zelfs intellectueel niet in staat om Nederlands te leren. Bovendien is hij de man die de separatistische NV-A heeft binnengehaald. Tenslotte is het wantrouwen van de Waalse pers alleen maar een reflectie van het wantrouwen van de Walen in het algemeen. Een opiniepeiling leerde ons deze week dat maar 5% van de Walen Leterme zien zitten als premier. Toen hij minister-president was, kon Leterme makkelijk de Vlamingen naar de mond praten, maar nu moet hij ook de Walen overtuigen van zijn kunnen. En met zijn uitspraken uit het verleden wordt dit wel heel moeilijk. Ook al slaagt hij in zijn taak als formateur dan wacht hem nog altijd de moeilijke taak om de Walen te plezieren.

Het ziet er dus op zijn minst niet goed voor Leterme. De formatiegesprekken verlopen stroef en de uitkomst is nog lang niet zeker. Maar als hij slaagt, moet hij rekening houden met een veeleisende Vlaamse kant en een wantrouwende Waalse kant. En ook binnen zijn roomsblauwe formatie is het eerder van moeten dan van willen. Zo kunnen CdH en MR elkaar eigenlijk niet uitstaan, maar worden ze nu toch verplicht met elkaar te regeren. De kans is dan ook groot dat Leterme I vroegtijdig eindigt. Zijn dit nu allemaal tekenen aan de wand van het begin van de val van Leterme? Ik weet het niet. Maar van één ding ben ik wel zeker: ik denk dat het vandaag niet meer zo geweldig aanvoelt om Yves Leterme te heten.