Stemtesten en kieskompassen

We zijn op een kleine twee weken van de federale verkiezingen verwijderd en nog steeds heb ik het gevoel dat de campagne nog uit zijn startblokken moet komen. Het is vreemd en raar, maar blijkbaar associeer ik verkiezingskoorts nog altijd met massa’s verkiezingsfolders in de bus en affiches in het straatbeeld. Alleen kiezen de partijen steeds minder voor deze traditionele verkiezingspropaganda, waardoor het lijkt alsof de verkiezingen nog ver verwijderd zijn. Voorlopig is het ook nog maar een saaie verkiezingsstrijd geweest. En dan vind ik strijd nog een groot woord. De kranten brengen wel verkiezingsnieuws en verkiezingsinterviews, maar het blinkt voorlopig maar uit in de voorspelbaarheid. Ook op televisie is het zo. De partijen hebben zich allemaal wel eens braaf mogen komen voorstellen tijdens het journaal, maar echt trachten u te overtuigen en te overhalen om op hen te stemmen doen ze nog niet echt. Misschien als de echte grote debatten er komen (Terzake 07 blijkt naar het schijnt uit te blinken in flauwheid en haalt nog maar enkel het nieuws met kandidaten die slecht geïnformeerd zijn over hun eigen programma of door kandidaten die zwaar blijken tegen te vallen in de debatten) dat er toch een beetje strijd wordt gevoerd.

Omwille van de flauwe campagne die voorlopig alle inhoud tracht te vermijden, wordt het steeds moeilijker om na te gaan wie nog voor wat staat en wat de verkiezingsprogramma’s nu allemaal daadwerkelijk inhouden. Vermits de traditionele verkiezingsfolders dus steeds minder in de gratie vallen van de partijen, lijkt het wel alsof je als kiezer steeds meer en meer zelf op zoek moet gaan naar de verschillende standpunten van de partijen. Eigenlijk vind ik dat wel een beetje jammer. Politiek is zeker niet de makkelijkste materie en vele mensen interesseert het eigenlijk geen bal. Maar als je als partij al weinig moeite doet om mensen te overtuigen van je plan voor de toekomst en dat jij de beste bent om dingen te realiseren, hoe moeten dan in godsnaam de mensen er interesse voor krijgen. Om door de bomen het bos toch nog enigszins te zien, worden we deze dagen meer en meer om de oren geslagen met stemtesten en kieskompassen in de media en op internet. Aan de hand van een aantal stellingen gaat men na welke partij het dichtst aanleunt bij jouw eigen overtuiging.

Deze testen worden wel wetenschappelijk ondersteund door universiteiten en professoren, maar toch kan je er veel kritiek op geven. Ten eerste gaat het maar over 36 stellingen, terwijl er in het programma van een politieke partij veel meer staat dan die 36 punten. Men kiest in de test maar voor die stellingen die de grootste tegenstellingen tussen partijen bloot legt. Bovendien missen die testen vaak de nuancering en argumentatie van de partijen. Je krijgt die argumentering pas na de stemtest en je kan op basis daarvan je profiel nog wijzigen, maar het zou toch beter zijn mocht je eerst de argumentatie kunnen lezen en dan een doordachte keuze maken of je het met de stelling eens bent of niet. Bovendien ontbreekt er in de stemtest ook nog een belangrijk element, namelijk een waardering van de voorgestelde kandidaten. In het kieskompas van De Standaard kan je een waardering geven aan de kandidaat-premiers, terwijl de stemtest van de VRT op dit vlak tekort schiet. Nochtans is dit ook een belangrijke factor in het kieshokje. Je kan een goed programma hebben, maar als je niet het politieke bekwame volk beschikt die de vertrouwen scheppen om het programma te realiseren, dan zal je eerder voor een andere partij kiezen.

Kortom, men kan niet genoeg benadrukken, vind ik, dat zulke testen maar een indicatie zijn, maar men mag de deelnemer niet wijsmaken dat je via zulke testen echt de juiste keuze zal maken in het kieshokje. Iets wat de media toch wel tracht te doen. Zelf heb ik de Doe de stemtest van de VRT en het Kieskompas van De Standaard eens ingevuld om te zien hoe betrouwbaar die testen wel zijn en of ze wel degelijk overeenkomen met mijn werkelijke voorkeur. Dit was mijn resultaat bij het Kieskompas van De Standaard:
SP.a: 83%
Groen!: 74%
Spirit: 74%
CD&V: 60%
Open VLD: 54%
N-VA: 48%
Lijst Dedecker: 47%
Vlaams Belang: 37%

Doe de stemtest leverde mij de volgende resultaten op:
SP.a: 87,5 %
Groen!: 79,4 %
Spirit: 77,9%
CD&V: 63,0%
PvdA+: 58,0%
Open VLD: 54,9%
N-VA: 51,2%
Lijst Dedecker: 28,4%
Vlaams Belang: 24,7%

Je ziet het dus: beide testen gaven mij een zelfde volgorde van de partijen, wat de testen toch iets betrouwbaarder maken. Zo verwonderlijk is dat nu niet echt, omdat er een paar grote gelijkenissen was qua stellingen tussen beide testen. Wat wel opvalt is dat de percentages sterk verschillen tussen beide testen. Dat komt omdat het Kieskompas van De Standaard iets meer genuanceerde antwoordmogelijkheden gaf dan de Stemtest van de VRT. Aan de andere kant heb je bij het Kieskompas dus de waardering van de kandidaat-premiers en de regeringen wat je bij de Stemtest niet hebt. Maar Doe de stemtest heeft dan weer de mogelijkheid om te kiezen welke thema’s jezelf belangrijk vindt waardoor je werkt met gewichten die aan de stellingen worden gegeven. Maar beiden geven dus een soortgelijk resultaat op basis van de antwoorden die ik gaf. En kloppen de testen nu ook daadwerkelijk met mijn werkelijk stemgedrag in het kieshokje? Ik moet zeggen van wel. Ik situeer mij op politiek vlak zeker langs de linkerzijde en heb een grote afkeer van de Vlaams Blok/Belang-politiek. Op dat vlak weerspiegelen de beide testen dus goed mijn stemgedrag. Alleen ben ik wel een beetje verbaasd door de goede score van CD&V (maar eigenlijk is dat niet zo verwonderlijk, vermits CD&V zich mooi in het midden profileert tussen linker- en rechterzijde) en de mindere score van Open VLD. Ik had eerder gedacht dat beide scores omgekeerd zouden liggen, maar blijkbaar ken ik beide programma’s dus toch niet zo goed.

Wat mij wel intrigeert in beide uitslagen is de verhoudingen tussen de kartels. Het kartel SP.a-Spirit ligt duidelijk dichter bij elkaar dan het kartel CD&V-NV-A. Als je ziet hoe groot de kloof is tussen beide partijen vraag je u toch wel af hoe beide partijen ooit tot een echt werkbaar kartel zijn kunnen komen en hoe ze in godsnaam met een uitgebreid gemeenschappelijk programma naar buiten zijn kunnen komen. Misschien dat de scores dichter bij elkaar liggen bij mensen die in de stemtest eerder rechts kiezen, maar bij mijn stemtest is het verschil toch wel heel groot. Nog een andere constatering is het feit dat de linkse partijen wel heel dicht bij elkaar liggen in beide testen. Als je kijkt naar de scores van Groen! en SP.a en nadien dieper ingaat op hun eigen antwoorden, dan merk je dat er maar een klein verschil is tussen beide partijen. De vraag is dan ook wat nog echt het verschil is tussen een groene en een rode stem en het benadrukt nog eens het feit of men niet beter samen in kartel naar de kiezer trekt in plaats van de linkse stemmen te versnipperen. Groen! blijft tegen een kartel omdat men altijd zegt dat er een links alternatief moet zijn. Alleen wie kijkt naar de stemtest vraagt zich af wat eigenlijk dat alternatief is als je voor de grote meerderheid van de stellingen krak hetzelfde antwoord als SP.a geeft (Ik hoop dat iemand van Groen! als reactie mij tracht te overtuigen van hun verschil en meer vertelt dan alleen dat ze beter zullen zijn op vlak van milieu, wat ze ongetwijfeld zijn). PVDA+ en CAP zijn echte linkse alternatieven voor SP.a, maar Groen! is dat veel te weinig. Een groene stem kan dus wel nuttig zijn, maar of het daarmee de linkse kant van de maatschappij een dienst bewijst, is een andere vraag. Aan de andere kant zie je dan weer hoe dicht Lijst Dedecker en Vlaams Belang liggen in de stemtest. Ze verschillen zeker qua aanpak en de hardheid in hun stellingen omtrent migranten, maar voor de rest zie je wel dat er heel wat overeenkomsten zijn. Ook hier is het dus geen wonder dat Vlaams Belang vreest dat Dedecker een paar procenten kan afsnoepen van hun score en of ze niet beter een kartel hadden kunnen vormen in een Forzia Flandria. Ook langs de rechterzijde zou er dus een versnippering kunnen komen van de stemmen. De vraag is dus of zo’n versnippering een goede of slechte zaak is. Het maakt de keuze voor de kiezer er niet makkelijker op en het is soms moeilijk om de verschillen nog duidelijk te zien, maar aan de andere kant geef je de kiezer wel degelijk een keuze. Stemtesten en kieskompassen zijn dus indicatief, maar je leert er toch nog wat uit.